Χοροί Νοτίου Αιγαίου

Πανελλήνιος αποκριάτικος χορός. Λέγεται και “Γατάνι” ή “Γαϊτανάκι”. Το όνομά του προέρχεται από τη μεσαιωνικής λέξης «γαϊτάνιν», που σημαίνει μεταξωτό κορδόνι, λωρίδα, ταινία (ίσως σχετίζεται με την πόλη Gaeta της Ιταλίας, ιωνική αποικία γνωστή για την παραγωγή κορδέλας). Έχει μουσικό μέτρο 2/4 στα νησιά και 7/8 στη στεριανή χώρα. Το χορευτικό σχήμα είναι αρχικά κυκλικό και εναλλάσσεται σε δύο ομόκεντρους κύκλους που κινούνται αντίρροπα. Η διάταξη των χορευτών αποτελείται από 13 άτομα, ο ένας εκ των οποίων στηρίζει πάντα το στύλο πάνω στο οποίο είναι δεμένες οι κορδέλες . Η λαβή είναι ελεύθερη μεταξύ των χορευτών αλλά όλοι κρατιόνται από μία κορδέλα (γαϊτάνι) η οποία ξεκινάει από την κορυφή του στύλου στο κέντρο του κύκλου. Εν συνεχεία, όταν οι κορδέλες έχουν όλες τυλιχτεί και οι χορευτές χορεύουν όλο και πιο κοντά στο κοντάρι, αντιστρέφεται η φορά του χορού και αφού τα γαϊτάνια ξετυλιχτούν ο χορός τελειώνει. Ο αριθμός των δώδεκα χορευτών λέγεται ότι δηλώνει τους μήνες του χρόνου που εναλλάσσονται ή τις Ώρες, τις μυθικές θεότητες του χρόνου. Ο κυκλικός χορός συμβολίζει τον κύκλο της ζωής, από τη ζωή στον θάνατο, από τη λύπη στη χαρά, από τον χειμώνα στην άνοιξη και το αντίθετο. Παλαιότερα χορευόταν σε όλη τη χώρα αλλά πλέον μόνο σε χορευτικές παραστάσεις και αναβιώσεις αποκριάτικων εθίμων στις πιο πολλές περιοχές, χωρίς συγκεκριμένο αριθμό χορευτών.

Τραγούδι παραδοσιακό πιθανότατα από τη Ρόδο της Δωδεκανήσου. Η μουσική και οι στίχοι του τραγουδιού είναι καταχωρισμένοι στον Σταμάτη Χατζηδάκη. Ο ρυθμός του κομματιού είναι 2/4. Διδάσκονται τρεις μορφές (Κως, Ρόδου, Τήλου) στις χορευτικές ομάδες αλλά είναι ένας χορός που πλέον χρησιμοποιείται μόνο για παραστάσεις χορευτικών συγκροτημάτων.

Αποκριάτικος αντρικός χορός από το χωριό Κέφαλος της Κω. Το όνομά του προέρχεται από τις κινήσεις των μεταμφιεσμένων χορευτών να κλωτσούν προς τα πίσω ο ένας τον άλλον, μιμούμενοι τις κλωτσιές του γαϊδάρου. Έχει μουσικό μέτρο 2/4. Το χορευτικό σχήμα αποτελείται από ένα ή περισσότερα ζευγάρια αντρών με ελεύθερη κίνηση στο χώρο. Ανάλογη διαδικασία ακολουθούνταν και στον παλιό χορό της Κάσου “Κλωτσιές”.

Χορός που συναντάται σε όλα τα Δωδεκάνησα (παραλλαγή Κω). Λέγεται και “Ίσσος” ή “Μελαχροινό”. Το όνομά του προέρχεται από το αργό, στρωτό βήμα του. Έχει μουσικό μέτρο 2/4. Το χορευτικό σχήμα είναι τόξο με κατεύθυνση αντιωρολογιακή. Η διάταξη των χορευτών περιλαμβάνει γυναίκες μεταξύ του πρωτοχορευτή και των υπόλοιπων αντρών οι οποίοι χορεύουν στο τέλος του τόξου. Η λαβή είναι σταυρωτή με το αριστερό χέρι πάνω από το δεξί χέρι του επόμενου χορευτή. Η ιδιαιτερότητα του χορού στο νησί αφορά κυρίως στη διάταξη των χορευτών.

Χορός από τη Μικρά Ασία και την Πόλη όπως χορεύεται στην Κω. Λέγεται και “Εβραιοπούλα” από το ομώνυμο τραγούδι. Το όνομά του πιθανόν προέρχεται από την Τούρκικη λέξη karsi=αντίκρυ ή το karsilamak= υποδέχομαι. Έχει μουσικό μέτρο 9/8. Το χορευτικό σχήμα είναι ζευγαρωτό, και χορεύεται από ένα ή περισσότερα ζευγάρια (μόνο από άντρες παλαιότερα) αντικρυστά και ελεύθερα χωρίς συγκεκριμένη κατεύθυνση.