Ελλάδα

Μεθοδολογία

Πεδία περιγραφής χορών

Επιλέχθηκαν έντεκα διαφορετικά πεδία, στα οποία οι χοροί λαμβάνουν διαφορετική ταξινόμηση βάσει των ιδιοτήτων και χαρακτηριστικών τους. Επισημαίνεται ότι η επιλογή της ορολογίας στις λίστες έγινε με τρόπο που να αποδίδει βέλτιστα την περιγραφή. Προφανώς δύναται στην εξέλιξη της διαδικασίας των καταχωρήσεων να προστεθούν νέα πεδία ή να συγχωνευτούν κάποια εξ αυτών:

  1. Χορός
  2. Μέτρο
  3. Περίσταση
  4. Συμμετέχοντες
  5. Λαβή
  6. Σχήμα
  7. Διάταξη
  8. Φύλο
  9. Κατεύθυνση
  10. Χαρακτηρισμός
  11. Λαογραφικά

Όλα τα παραπάνω στοιχεία χαρακτηρίζουν το χορό. Σε συνδυασμό με την γεωγραφική περιοχή (περιφέρεια, νομός, δήμος ή επαρχία) προσδίδεται η μοναδικότητα σε κάθε εγγραφή.

Προφανώς θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και άλλα πεδία ή να απαλειφθούν κάποια από αυτά. Στη συνέχεια γίνεται ανάλυση των παραπάνω ιδιοτήτων.

Χορός

Αυτή η ιδιότητα αναφέρεται στον τρόπο που χορεύεται κάποιος χορός κινησιολογικά και θα αποτυπώνεται μελλοντικά στην ιστοσελίδα με βίντεο. Η ταξινόμηση του χορού έχει σχέση με την εμπειρία και τη λαογραφική έρευνα και καταγραφή. Τονίζεται ότι κατά καιρούς έχουν γίνει προσπάθειες καταγραφής και αποτύπωσης των βημάτων και κινήσεων των χορών κυρίως από καθηγητές των ΤΕΦΑΑ.

Μέτρο

Γίνεται ταξινόμηση μόνο σε κύρια μουσικά μέτρα (κυρίως με παρονομαστή 4 και 8) για πρακτικούς λόγους, καθόσον στα μουσικά μέτρα ο παρονομαστής έχει σχέση με την ταχύτητα εκτέλεσης του σκοπού. Πάντως στη βιβλιογραφία επικρατεί μεγάλη σύγχυση σε αυτό το θέμα, ίσως γιατί οι πιο πολλοί συγγραφές δεν είναι και γνώστες μουσικής.

ΝοΜέτρο
12/4
23/4
34/4
45/8
56/8
67/8
78/8
89/8
911/8
1012/8
1113/8
1215/16
1318/16

Περίσταση

Αναφέρεται η περίοδος του χρόνου ή η περίσταση κατά την οποία συνηθίζεται να χορεύεται ο κάθε χορός. Ο χαρακτηρισμός «επετειακός» αναφέρεται όταν ο χορός αναφέρεται στη γιορτή κάποιου Αγίου ή χορεύεται σε ανάμνηση κάποιου ιστορικού γεγονότος (πχ Μακρυνίτσα).

ΝοΠερίσταση
1Απόκριες
2Γάμος
3Δωδεκαήμερο
4Επέτειοι
5Πάσχα
6Χωρίς περιορισμό περιόδου

Συμμετέχοντες

Σε αυτό το πεδίο αναφέρεται ο αριθμός των ατόμων που συμμετέχουν στο χορό. Το πεδίο με τιμή “Χωρίς συγκεκριμένο αριθμό” περιγράφεται η περίπτωση που χορεύουν άνω των δύο (2) ατόμων και δεν είναι σταθερός ο αριθμός τους. Έτσι, σε αντίστοιχη αναζήτηση δε θα φανούν οι περιπτώσεις που συμμετέχουν άνω των δύο (2) ατόμων αλλά περιγράφονται σε άλλα πεδία (πχ 3,4 ή 5 χορευτές). Είναι σαφές ότι σε ένα χοροστάσι αν έχουμε ταυτόχρονα πολλά χορευτικά σχήματα (όμοια ή μη), αυτά δεν προσμετρώνται στην συνολική καταμέτρηση [πχ τρία (3) ζευγάρια που χορεύουν Μπάλλο ταυτόχρονα]. 

ΝοΣυμμετέχοντες
11
22
33
44
55
68
79
813
9Χωρίς συγκεκριμένο αριθμό

Λαβή

Περιγράφονται οι συνηθέστεροι τρόποι λαβής (εφόσον υπάρχει) μεταξύ των χορευτών στο χορευτικό σχήμα. Πρέπει να τονιστεί ότι παλαιότερα, αλλά και στα πρώτα χρόνια αναφοράς αυτής της μελέτης, τα ζευγάρια σε ένα κύκλο συνήθιζαν να κρατιούνται με μαντήλι).

Να τονίσουμε τα εξής :

α. Η λαβή τύπου “Χέρι πίσω στη μέση το άλλο χέρι παρατεταμένο μπρος” (πχ στο Μαλακό) περιλαμβάνεται στη λαβή “Χέρια τεντωμένα κάτω”.
β. Η λαβή τύπου “Αγκαζέ από παλάμες” περιλαμβάνει και το πιάσιμο από τον αντίχειρα όσο και το θυληκωτό πιάσιμο των χεριών.
γ. Η λαβή τύπου “Αγκαζέ από βραχίονα” περιλαμβάνει και το πιάσιμο από το μπράτσο όσο και από τον πήχη.
δ. Η λαβή τύπου “Σταυρωτά” περιλαμβάνει και τη λαβή (από Κάρπαθο κυρίως) που πιάνονται μεν σταυρωτά αλλά παράλληλα σηκώνουν και τα χέρια στο ύψος του στήθους.

ΝοΛαβή
1Αγκαζέ λαβή από βραχίονα
2Αγκαζέ λαβή από παλάμες
3Αγκαλιαστή αντικρυστή λαβή
4Αγκαλιαστή πλαϊνή λαβή
5Αντικρυστή λαβή από ώμους
6Αντικρυστή λαβή με χέρια λυγισμένα σε ύψος ώμων
7Ελεύθερα
8Λαβή από τα δάκτυλα κρατώντας και μαντήλι ταυτόχρονα
9Λαβή με αριστερό χέρι κάτω από καβάλο
10Λαβή με χέρια τεντωμένα κάτω
11Λαβή με ένα χέρι σε μαντίλι ή κορδέλα και το άλλο ελεύθερο
12Λαβή με χέρια τεντωμένα πάνω
13Πλαϊνή λαβή από ώμους
14Πλαϊνή λαβή με χέρια λυγισμένα σε ύψος ώμων
15Σταυρωτή λαβή με τα δύο χέρια πάνω ή κάτω
16Σταυρωτή λαβή με το αριστερό χέρι πάνω
17Σταυρωτή λαβή με το δεξί χέρι πάνω
18Σταυρωτή λαβή από ζωνάρια (με αριστερό χέρι πάνω)
19Χέρι σε αντίθετο ώμο και το άλλο σε έκταση μπρος
20Χέρι σε ίδιο ώμο και το άλλο σε έκταση μπρος

Σχήμα

Εδώ περιγράφονται τα πιο συνηθισμένα χορευτικά σχήματα (στην ιδεατή μορφή τους). Χρησιμοποιείται η έννοια “τόξο” ώστε να μην υπάρχει σύγχυση με την έννοια “κύκλος”. Τα παράλληλα τόξα στην καθομιλουμένη χαρακτηρίζουν ένα σχήμα ως “διπλοκάγκελο” ή  “τριπλοκάγκελο”. “Απροσδιόριστο” χαρακτηρίζεται ένα σχήμα όταν δεν υπάρχει συγκεκριμένη γεωμετρική μορφή, ίδια σε κάθε περίπτωση. Το σχήμα “ένας χορευτής”  χρησιμοποιείται ως έννοια για να περιγράψει το “σημειακό” σχήμα. Το σχήμα “παράλληλες γραμμές” περιλαμβάνει και την περίπτωση αντικρυστών ευθειών. Τέλος το σχήμα “παράλληλες στήλες” σημαίνει την κίνηση ζευγαριών σε στοίχο, παράταξη.

ΝοΧορευτικό Σχήμα
1Αντικρυστή δομή ζευγαριού
2Απροσδιόριστο
3Ευθεία
4Κύκλος
5Κύκλος σε πολλά επίπεδα
6Μαίανδρος
7Ομόκεντροι κύκλοι
8Οφιοειδές σχήμα
9Παράλληλες γραμμές
10Παράλληλες στήλες
11Πλαϊνή δομή ζευγαριού
12Σπείρα
13Σταυρός
14Σχήμα ενός χορευτή
15Τετράγωνο
16Τόξα επάλληλα με διαφορετικά κέντρα
17Τόξα ομόκεντρα και παράλληλα
18Τόξο
19Τόξο σε πολλά επίπεδα

Διάταξη

Αυτή η κατηγοριοποίηση αφορά στις πιο συνηθισμένες θέσεις (διατάξεις) των αντρών (Α) και των γυναικών (Γ) στο χορευτικό σχήμα. Η διάταξη 9 χρησιμοποιείται ώστε να μην υπάρχει σύμπτωση σε παραπάνω κατηγορίες (πχ ο Μπάλλος θα ικανοποιούσε εξίσου τα πεδία 1,3,6,8 και 10). Στη διάταξη 3 μπορεί να είναι και μόνο ένας άντρας μπροστά (σχήμα ΑΓΓΓΓΓΓΓ). Στη διάταξη 4 (ΑΓΓΓΓΑΓΓΑ) συμπεριλαμβάνεται ειδικά και κατ’ εξαίρεση η διάταξη ΑΑΓΓΓΑΓΓΑΓΑ όταν δηλαδή είναι δύο άντρες μπροστά (πχ Μαλεβιζιώτης) καθώς και η διάταξη ΑΓΓΓΓΑΓΓ (δηλαδή χωρίς άντρα στο τέλος) . Στη διάταξη 7 (ΑΑΓΓΓΑΑΑ) επιμέρους κατηγορία είναι η ΑΓΓΓΑΑΑ (η γενική μορφή ανταποκρίνεται πχ στον Κισσαμίτικο Συρτό ενώ η ειδική στους χορούς της Κω) και η ΑΓΓΓΓΓΓΑ που αναφέρεται πχ στον Κερκυραϊκό Συρτό. Επίσης στη διάταξη 10 περιλαμβάνονται και οι αντικρυστοί χοροί που μπορούν να χορευτούν από οποιοδήποτε συνδυασμό Α και Γ. Στη διάταξη 11 περιλαμβάνεται και η ΓΑΑΑΑΑΓΓΓΓΓ που δεν είναι πολύ συνηθισμένη. Τέλος να τονίσουμε ότι η διάταξη 8 ΑΓΑΓΑΓ (εναλλάξ) εφαρμόζεται όχι μόνο στην ευθεία αλλά και στο επίπεδο ανάλογα με το σχήμα (πχ σταυρός).

ΝοΔιάταξη Αντρών-Γυναικών
1Διάταξη Α μία ομάδα, Γ άλλη ομάδα
2Διάταξη Α μόνο
3Διάταξη ΑΑΑΓΓΓΓ (όλοι οι Α μπροστά)
4Διάταξη ΑΓΓΓΓΑΓΓΑ (Γ μεταξύ Α) [ΑΑΓΓΓΑΓΓΑΓΑ + ΑΓΓΓΓΑΓΑΓ]
5Διάταξη Γ μόνο
6Διάταξη ΓΓΓΓΑΑΑ (όλες οι Γ μπροστά)
7Διάταξη ΑΑΓΓΓΑΑΑ (όλες οι Γ μεταξύ των Α)
8Διάταξη ΑΓΑΓΑΓ (εναλλάξ με Α μπροστά)
9Διάταξη ενός Α και μίας Γ (ζευγάρι)
10Τυχαία διάταξη ΑΓ
11Διάταξη ΓΑΓΓΑΓΓΓΑΓ (όλες οι Γ μεταξύ των Α με πρώτη γυναίκα)

Φύλο

Αν και έχουν ήδη οριστεί στο προηγούμενο πεδίο για χάριν ευκολότερης αναζήτησης ορίζονται και εδώ τα πεδία του φύλου.

ΝοΦύλο
1Αντρικός
2Γυναικείος
3Μικτός

Κατεύθυνση

Σε αυτό το πεδίο αναφέρεται η κύρια κατεύθυνση που ακολουθείται από τη χορευτική ομάδα κατά την εκτέλεση του χορου.

ΝοΚατεύθυνση
1Αμφίδρομη (Δεξιά↔Αριστερά)
2Αμφίδρομη (Μπρος↔Πίσω)
3Αντιωρολογιακή (Δεξιά→Αριστερά)
4Απροσδιόριστη
5Επιτόπου
6Ωρολογιακή (Αριστερά→Δεξιά)

Χαρακτηρισμός

Εδώ διαχωρίζεται αν ο χορός είναι ενταγμένος στην παραδοσιακή έκφραση των γλεντιών, αν δε χρησιμοποιείται πια, αν έχει προέλευση ξενική (ευρωπαϊκά) ή αν αναβιώνει μόνο σε παραστάσεις από τις χορευτικές ομάδες.

ΝοΧαρακτηρισμός Χρήσης
1Ανενεργός
2Ενεργός
3Ξένος
4Παραστάσεων

Λαογραφικά στοιχεία

Εδώ αναφέρονται συνοπτικές λαογραφικές πληροφορίες και εικόνες από τις παραδοσιακές φορεσιές για τον εκάστοτε χορό.

elΕλληνικά