Πεδία περιγραφής χορών

Επιλέχθηκαν έντεκα διαφορετικά πεδία, στα οποία οι χοροί λαμβάνουν διαφορετική ταξινόμηση βάσει των ιδιοτήτων και χαρακτηριστικών τους. Επισημαίνεται ότι η επιλογή της ορολογίας στις λίστες έγινε με τρόπο που να αποδίδει βέλτιστα την περιγραφή. Προφανώς δύναται στην εξέλιξη της διαδικασίας των καταχωρήσεων να προστεθούν νέα πεδία ή να συγχωνευτούν κάποια εξ αυτών:

1. Χορός
2. Μέτρο
3. Περίσταση
4. Συμμετέχοντες
5. Λαβή
6. Σχήμα
7. Διάταξη
8. Φύλο
9. Κατεύθυνση
10. Χαρακτηρισμός
11. Λαογραφικά

Όλα τα παραπάνω στοιχεία χαρακτηρίζουν το χορό. Σε συνδυασμό με την γεωγραφική περιοχή (περιφέρεια, νομός, δήμος ή επαρχία) προσδίδεται η μοναδικότητα σε κάθε εγγραφή.

Προφανώς θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και άλλα πεδία ή να απαλειφθούν κάποια από αυτά. Στη συνέχεια γίνεται ανάλυση των παραπάνω ιδιοτήτων.

Χορός

Αυτή η ιδιότητα αναφέρεται στον τρόπο που χορεύεται κάποιος χορός κινησιολογικά και θα αποτυπώνεται μελλοντικά στην ιστοσελίδα με βίντεο. Η ταξινόμηση του χορού έχει σχέση με την εμπειρία και τη λαογραφική έρευνα και καταγραφή. Τονίζεται ότι κατά καιρούς έχουν γίνει προσπάθειες καταγραφής και αποτύπωσης των βημάτων και κινήσεων των χορών κυρίως από καθηγητές των ΤΕΦΑΑ.

Μέτρο

Γίνεται ταξινόμηση μόνο σε κύρια μουσικά μέτρα (κυρίως με παρονομαστή 4 και 8) για πρακτικούς λόγους, καθόσον στα μουσικά μέτρα ο παρονομαστής έχει σχέση με την ταχύτητα εκτέλεσης του σκοπού. Πάντως στη βιβλιογραφία επικρατεί μεγάλη σύγχυση σε αυτό το θέμα, ίσως γιατί οι πιο πολλοί συγγραφές δεν είναι και γνώστες μουσικής.

Περίσταση

Αναφέρεται η περίοδος του χρόνου ή η περίσταση κατά την οποία συνηθίζεται να χορεύεται ο κάθε χορός. Ο χαρακτηρισμός «επετειακός» αναφέρεται όταν ο χορός αναφέρεται στη γιορτή κάποιου Αγίου ή χορεύεται σε ανάμνηση κάποιου ιστορικού γεγονότος (πχ Μακρυνίτσα).

Συμμετέχοντες

Σε αυτό το πεδίο αναφέρεται ο αριθμός των ατόμων που συμμετέχουν στο χορό. Το πεδίο με τιμή “Χωρίς συγκεκριμένο αριθμό” περιγράφεται η περίπτωση που χορεύουν άνω των δύο (2) ατόμων και δεν είναι σταθερός ο αριθμός τους. Έτσι, σε αντίστοιχη αναζήτηση δε θα φανούν οι περιπτώσεις που συμμετέχουν άνω των δύο (2) ατόμων αλλά περιγράφονται σε άλλα πεδία (πχ 3,4 ή 5 χορευτές). Είναι σαφές ότι σε ένα χοροστάσι αν έχουμε ταυτόχρονα πολλά χορευτικά σχήματα (όμοια ή μη), αυτά δεν προσμετρώνται στην συνολική καταμέτρηση [πχ τρία (3) ζευγάρια που χορεύουν Μπάλλο ταυτόχρονα]. 

Λαβή

Περιγράφονται οι συνηθέστεροι τρόποι λαβής (εφόσον υπάρχει) μεταξύ των χορευτών στο χορευτικό σχήμα. Πρέπει να τονιστεί ότι παλαιότερα, αλλά και στα πρώτα χρόνια αναφοράς αυτής της μελέτης, τα ζευγάρια σε ένα κύκλο συνήθιζαν να κρατιούνται με μαντήλι).

Να τονίσουμε τα εξής :

α. Η λαβή τύπου “Χέρι πίσω στη μέση το άλλο χέρι παρατεταμένο μπρος” (πχ στο Μαλακό) περιλαμβάνεται στη λαβή “Χέρια τεντωμένα κάτω”.
β. Η λαβή τύπου “Αγκαζέ από παλάμες” περιλαμβάνει και το πιάσιμο από τον αντίχειρα όσο και το θυληκωτό πιάσιμο των χεριών.
γ. Η λαβή τύπου “Αγκαζέ από βραχίονα” περιλαμβάνει και το πιάσιμο από το μπράτσο όσο και από τον πήχη.
δ. Η λαβή τύπου “Σταυρωτά” περιλαμβάνει και τη λαβή (από Κάρπαθο κυρίως) που πιάνονται μεν σταυρωτά αλλά παράλληλα σηκώνουν και τα χέρια στο ύψος του στήθους.

Σχήμα

Εδώ περιγράφονται τα πιο συνηθισμένα χορευτικά σχήματα (στην ιδεατή μορφή τους). Χρησιμοποιείται η έννοια “τόξο” ώστε να μην υπάρχει σύγχυση με την έννοια “κύκλος”. Τα παράλληλα τόξα στην καθομιλουμένη χαρακτηρίζουν ένα σχήμα ως “διπλοκάγκελο” ή  “τριπλοκάγκελο”. “Απροσδιόριστο” χαρακτηρίζεται ένα σχήμα όταν δεν υπάρχει συγκεκριμένη γεωμετρική μορφή, ίδια σε κάθε περίπτωση. Το σχήμα “ένας χορευτής”  χρησιμοποιείται ως έννοια για να περιγράψει το “σημειακό” σχήμα. Το σχήμα “παράλληλες γραμμές” περιλαμβάνει και την περίπτωση αντικρυστών ευθειών. Τέλος το σχήμα “παράλληλες στήλες” σημαίνει την κίνηση ζευγαριών σε στοίχο, παράταξη.

Διάταξη

Αυτή η κατηγοριοποίηση αφορά στις πιο συνηθισμένες θέσεις (διατάξεις) των αντρών (Α) και των γυναικών (Γ) στο χορευτικό σχήμα. Η διάταξη 9 χρησιμοποιείται ώστε να μην υπάρχει σύμπτωση σε παραπάνω κατηγορίες (πχ ο Μπάλλος θα ικανοποιούσε εξίσου τα πεδία 1,3,6,8 και 10). Στη διάταξη 3 μπορεί να είναι και μόνο ένας άντρας μπροστά (σχήμα ΑΓΓΓΓΓΓΓ). Στη διάταξη 4 (ΑΓΓΓΓΑΓΓΑ) συμπεριλαμβάνεται ειδικά και κατ’ εξαίρεση η διάταξη ΑΑΓΓΓΑΓΓΑΓΑ όταν δηλαδή είναι δύο άντρες μπροστά (πχ Μαλεβιζιώτης) καθώς και η διάταξη ΑΓΓΓΓΑΓΓ (δηλαδή χωρίς άντρα στο τέλος) . Στη διάταξη 7 (ΑΑΓΓΓΑΑΑ) επιμέρους κατηγορία είναι η ΑΓΓΓΑΑΑ (η γενική μορφή ανταποκρίνεται πχ στον Κισσαμίτικο Συρτό ενώ η ειδική στους χορούς της Κω) και η ΑΓΓΓΓΓΓΑ που αναφέρεται πχ στον Κερκυραϊκό Συρτό. Επίσης στη διάταξη 10 περιλαμβάνονται και οι αντικρυστοί χοροί που μπορούν να χορευτούν από οποιοδήποτε συνδυασμό Α και Γ. Στη διάταξη 11 περιλαμβάνεται και η ΓΑΑΑΑΑΓΓΓΓΓ που δεν είναι πολύ συνηθισμένη. Τέλος να τονίσουμε ότι η διάταξη 8 ΑΓΑΓΑΓ (εναλλάξ) εφαρμόζεται όχι μόνο στην ευθεία αλλά και στο επίπεδο ανάλογα με το σχήμα (πχ σταυρός).

Φύλο

Αν και έχουν ήδη οριστεί στο προηγούμενο πεδίο για χάριν ευκολότερης αναζήτησης ορίζονται και εδώ τα πεδία του φύλου.

Κατεύθυνση

Σε αυτό το πεδίο αναφέρεται η κύρια κατεύθυνση που ακολουθείται από τη χορευτική ομάδα κατά την εκτέλεση του χορου.

Χαρακτηρισμός

Εδώ διαχωρίζεται αν ο χορός είναι ενταγμένος στην παραδοσιακή έκφραση των γλεντιών, αν δε χρησιμοποιείται πια, αν έχει προέλευση ξενική (ευρωπαϊκά) ή αν αναβιώνει μόνο σε παραστάσεις από τις χορευτικές ομάδες.

Λαογραφικά στοιχεία

Εδώ αναφέρονται συνοπτικές λαογραφικές πληροφορίες και εικόνες από τις παραδοσιακές φορεσιές για τον εκάστοτε χορό.