Χοροί

Πανελλήνιος αντρικός αποκριάτικος χορός (μορφή Λέρου). Το όνομά του οφείλεται στο ομώνυμο τραγούδι “Πως το τρίβουν το πιπέρι”. Έχει μουσικό μέτρο 2/4. Το χορευτικό σχήμα είναι τόξο με κατεύθυνση αντιωρολογιακή. Η λαβή είναι από τους ώμους αλλά οι χορευτές χωρίζονται και χορεύουν ελεύθερα, ανάλογα με τα παραγγέλματα του πρώτου. Στη Λέρο, ο χορός εντάσσεται στο δρώμενο “Καμουτζέλες” και η διαδικασία είναι ανάλογη με τις πιο πολλές περιοχές της χώρας: οι άντρες κρατιόνται στους ώμους και τραγουδάνε ενώ ο πρώτος κρατάει ζωνάρι και τιμωρεί όποιους παραβαίνουν τις οδηγίες του τραγουδιού.

Χορός από τα Δωδεκάνησα (μορφή Λέρου). Λέγεται και “Κρητικός” ή “Πηδηχτός Ρόδου”. Το όνομά του οφείλεται σε προέλευσή του από τη Ρόδο και το ομώνυμο τραγούδι. Έχει μουσικό μέτρο 2/4. Το χορευτικό σχήμα είναι τόξο με κατεύθυνση αντιωρολογιακή. Η διάταξη των χορευτών περιλαμβάνει γυναίκες μεταξύ των αντρών, με πρωτοχορευτή καθώς και τελευταίο του χορού πάντα άντρα. Η λαβή είναι από τις παλάμες, με τα χέρια στο ύψος των ώμων. Πιθανότατα ο χορός ήρθε από τους Κρητικούς που εκδιώχθηκαν την εποχή της Τουρκοκρατίας και εγκαταστάθηκαν στην ορεινή Ρόδο. Στη Λέρο ο χορός προήλθε από τη Ρόδο, αλλά χρησιμοποιείται μία ιδιαίτερη κινητική αγωγή που προσομοιάζει με το “Συρτό” του νησιού.

Αποκριάτικος αντρικός χορός από τη Λέρο. Το όνομά του προέρχεται από τη σατιρική μίμηση των “ευζώνων” με την εκτέλεση “στρατιωτικών” παραγγελμάτων. Έχει μουσικό μέτρο 2/4. Το χορευτικό σχήμα είναι κύκλος αρχικά, με τους χορευτές να χορεύουν ελεύθερα ανάλογα με τα παραγγέλματα, και μετά να γίνεται τόξο με κατεύθυνση αντιωρολογιακή, με τους χορευτές να χορεύουν “γρήγορο χασάπικο” με λαβή από τους ώμους.

Αποκριάτικος χορός από τη Λέρο. Το όνομά του προέρχεται από τη σκούπα που χρησιμοποιούν οι χορευτές ως “εφεδρική ντάμα”. Στην Ικαρία λέγεται “Σκάντζα ντάμα”. Έχει μουσικό μέτρο 4/4. Το χορευτικό σχήμα είναι ζευγαρωτό χωρίς συγκεκριμένη κατεύθυνση. Η διάταξη των ζευγαριών είναι τυχαία στο χώρο. Η λαβή είναι αγκαλιαστή και στο ζευγάρι είναι αντίκρυ ο ένας στον άλλο. Γενικά χορεύεται από 6-7 ζευγάρια και κάποιον που αντί για ντάμα βαστά μια σκούπα και τραγουδά “Μαυρομάτα, μαυρομάτα, συ μου τα ‘κλεψες τα νιάτα…” και συνεχίζει με έμμετρα πειράγματα και αστεία. Κάποια στιγμή ο μουσικός ή ο χορευτής με τη σκούπα φωνάζει “αλλαγή”, και τότε όλοι πρέπει να αλλάξουν ντάμες κι αυτός να προλάβει να αρπάξει την ντάμα κάποιου. Όποιος μείνει χωρίς ντάμα χορεύει με τη σκούπα. Ο ρυθμός και ο βηματισμός είναι τύπου “Πόλκας” και δείχνει την επίδραση των ευρωπαϊκών χορών στο Αιγαίο.

Πανελλήνιος χορός με καταγωγή από τη Ρούμελη και το Μωρηά. Λέγεται και “Συρτός” κυρίως στη Μακεδονία και τη Θράκη και σε μερικά νησιά προφέρεται και ως “Καλαμαθιανός”. Το όνομά του το πήρε πιθανότατα από το τραγούδι “Μαντήλι Καλαματιανό”. Έχει μουσικό μέτρο 7/8. Το χορευτικό σχήμα είναι τόξο με κατεύθυνση αντιωρολογιακή. Η διάταξη των χορευτών περιλαμβάνει γυναίκες μεταξύ των αντρών, με πρωτοχορευτή καθώς και τελευταίο του χορού πάντα άντρες. Η λαβή είναι από τις παλάμες στο ύψος των ώμων. Επισημαίνεται ότι στα νησιά του Νοτίου Αιγαίου και την Κρήτη πάντα ο τελευταίος χορευτής είναι άντρας καθώς και ότι σε μερικές περιπτώσεις, ιδίως τις Απόκριες, μπορεί η λαβή να είναι και από τους ώμους.